Birleşik Krallık’ın Antarktika Horseshoe Adası’nın şyapıminde byücenan “Y Üssü”, ziyaretçilere tanea bir süre makinesi edinimi yaşatıyor.

1950 yılsinde kurulan, 5 yıl süresince İngiliz bilim insanları tarafınca kullanılan ve “Y Üssü” olarak malum araştırma istasyonu, kıta seyyahleri ve bilim insanları tarafınca müze olarak ziyaret edilebiliyor.

Horseshoe Adası’nın şyapıminde yer edinen Sally Koyu kıyılarında, “Base Y” adınde olan araştırma istasyonu, 1950-1955’te topoğrafya, meteoroloji, yerbilim ve jeofizik olmak suretiyle çeşitli dallarda araştırmalar yapmak için etken şekilde kullanıldı.

Son olarak 1969 yılsinde yenilenerek 4 aylığına tekrardan kullanılan üs, günümüzde UK Antarctic Heritage Trust (UKAHT) vakfı tarafınca müze olarak yaşatılmaya çalışılıyor.

“Y Üssü”, her yıl yüzlerce seyyah tarafınca ziyaret ediliyor

6. Ulusal Antarktika Bilim Seışıki Çevre Zabiti ve Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) MAM Kutup Araştırmaları Enstitüsü’nden Dr. Atilla Yılmazca, “Y Üssü”nün her yıl yüzlerce seyyah tarafınca ziyaret edbilimselş olduğuni so şekildedi.

TÜBİTAK MAM Kutup Araştırmaları Enstitüsü ve UKAHT içindeki iyi niyet antak kalması kapsamında Ulusal Antarktik Bilim Seışıkleri esnasında bu üssün ziyaret edilip, yapının güncel fizyolojik kondisyonu ve mümkünlıkler içinde yapısal özgüarlar için denetim edbilimselş olduğuni özetleyen Yılmazca, “Kullanıldığı süre dilimini olduğu benzer şekilde korumuş olan üs, ziyaretçilerine tanea bir süre makinesi edinimi yaşatıyor.” dedi.

Araştırma istasyonunda neler byücenuyor?

Horseshoe Adası üstünde byücenan araştırma istasyonu; kızak yapımathanesi, telsiz odası, yatakhane, mutfak, emek verme odası, revir ve üreteç odası benzer şekilde bölümleri içeriyor.

1950 yılsinde kurulan ana bina içinde yer edinen o dörutubete ilişkin bilimsel ekipmanlamış olur, el aletleri, takvimler, plaklar, mecmualer, kitaplar, yiyecek kutuları, mutfak duvarlarına aslolanmış yiyecek ve ekmek tarifleri dikkati çekiyor.

İstasyonun ana binasında byücenan ortak yaşam alanında, 1957 yılsinde imzalanmış olan İngiltere Kraliçesi 2. Elizabeth ve eşi Edinburgh Dükü Prens Philip’e ilişkin birer de portre byücenuyor.

Üs ziyareti esnasında sınırı olan sayıda kişinin aynı anda gezmesi, bina içinde byücenan aslabir şeyin yerinin değiştirilmemesi ve dokunulmfakatsı gerektiği datasi ziyaretçiler ile hisselaşılıyor. Ziyaretçiler, seyahat esnasında ana girişte byücenan hatıra defterine de yazcaı yazcaabiliyor.

Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Hidrobiyoloji Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Okan Külköylüoğlu’nun yürütücüsü olduğu “Antarktika TAE-6 Kutup Bölgesi Omurgasızlarının Belirlenmesi ve Sedimantolojik Analizler” projesi, TÜBİTAK KUTUP 1001 çağrısı kapsamında destek almaya hak kazanan 9 projeden biri oldu.

Projede, Mersin Üniversitesinden Prof. Dr. Süphan Karaytuğ, Balıkesir Üniversitesinden Prof. Dr. Serdar Sak, Orta Doğu Teknik Üniversitesinden Prof. Dr. İsmail Ömer Yılmaz, Adıyaman Üniversitesinden Doç. Dr. Serdar Sönmez ve Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığından Dr. Oğuzhan Mülayim de görev alıyor.

Proje kapsamında, dünyanın en önemli soğuk habitatlarından Antarktika’ya yapılacak TAE-6 bilimsel seferi kapsamında, sefer rotası üzerinden ve Horseshoe Adası’ndaki Türk Bilim Üssü çevresindeki göl, akarsu ve deniz gibi sucul alanlarda yaşayan omurgasız hayvanlar belirlenerek analizlerinin yapılması hedefleniyor.

Prof. Dr. Külköylüoğlu, AA muhabirine, projenin kabul edilmesinden memnuniyet duyduklarını, ülkeye güzel sonuçlar getireceğine inandıklarını söyledi.

Proje kapsamında yürütecekleri çalışmalara değinen Külköylüoğlu, şöyle konuştu:

“Kutup araştırmalarında özellikle de Antarktika’da ‘TAE’ dediğimiz alanda, yani Türkiye’nin araştırma yapabileceği yerde çalışma yapacağız. Araştırmamızda Antarktika bölgesinde gerek karasal gerekse denizsel ortamdaki bazı organizmaların toplanması, bunların teşhisi, bu organizmaların suyla ve içinde yaşadıkları toprak ve suydaki sediment (tortu) birikimiyle ilişkilerine bakacağız.”

Külköylüoğlu, “Büyük olasılıkla çok yeni türlerin burada teşhis edileceğini şimdiden söyleyebiliriz. Geniş çaplı bir örnekleme yaparak su ve sudaki çökel ya da sedimentle olası ilişkiler ortaya çıkarılarak bu ortamlardaki limnoekolojik özelliklerin hangi yönde olduğunu belirlemeye çalışacağız. Böyle bir yaklaşım literatürde bu bölge için ilk kez ülkemiz adına gerçekleştirilecektir.” ifadelerini kullandı.

Çalışma sonucu elde edilecek verilerle bu türlerle ilgili ekolojik tolerans ve optimum değerlerini de ilk kez belirleyebileceklerini anlatan Külköylüoğlu, şunları kaydetti:

“Tür, su ve sediment yapısı arasındaki bu yapılar ve olgular arasındaki modelleme ortaya çıkarılacak. Böyle bir modelleme şekli geliştirme yine projemizin önemli bir yeni yaklaşımıdır. Söz konusu modeller gelecekte olası habitat değişimlerini ve boyutlarını tahmin edebilmemizde yardımcı olabilecektir. Bu da olası habitat değişimlerine karşı önlem alınması, planlarının daha sağlıklı yapılabilmesine yardımcı olabilir. Gelecekte iklim koşullarının kutuplarda başta olmak üzere nasıl etki yaptığını, yapabileceğini ve bunun olası neticelerinin ne tür bir genel sonuca ulaştırabileceğini görme imkanına da sahip olunması söz konusu olabilir.”

AA muhabirinin derlediği bilgiye göre, kutup bilimleri konusunda yaptığı özgün çalışmalarla Türkiye’nin öncü ülkeler arasında yer alma vizyonu doğrultusunda “Ulusal Kutup Bilim Programı (2018-2022)” hazırlanarak, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından yürürlüğe konulmuştu.

Bu programın temel amaçları, Cumhurbaşkanlığı himayelerinde, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı koordinasyonunda, TÜBİTAK MAM Kutup Araştırmaları Enstitüsü (KARE) tarafından kutup bölgelerine ulusal seferlerin düzenlenmesi, Ulusal Kutup Bilim Programı’nın uygulanması, kutup bilimleri konusunda ikili iş birlikleri tesis edilerek, diğer ülkelerin bilim üslerine Türk bilim insanlarının gönderilmesi ve Antarktika’da Türk bilim üssünün kurulması olarak belirlenmişti.

TÜBİTAK, programda belirlenen öncelikli araştırma temalarına ilişkin Ar-Ge ve bilimsel araştırma faaliyetlerinin gerçekleştirilmesini sağlamak amacıyla Arktik bölgesine veya Antarktika kıtasına Türkiye tarafından gerçekleştirilmesi planlanan ulusal bilim seferlerine katılarak veya katılmadan yapılabilecek kutup projelerinin belirlenmesini sağlamak amacıyla çağrı açtı.

Türkiye’den kamu ve özel kurumlara açık olan ve TÜBİTAK enstitülerinin de müracaat edebileceği çağrıya, 2 Temmuz’a kadar başvuru yapılabilecek. Çağrı özelinde bütçe üst limiti 200 bin lira olacak. 25 bin liraya kadar da proje teşvik ikramiyesi verilebilecek. Proje süreleri en fazla 24 ay olabilecek.

Türkiye’nin temsili de amaçlanıyor

Bu yıl salgın nedeniyle Ulusal Arktik Bilim Seferi (TASE) yapılamayacağından, Arktik bölgesine ait sadece seferden bağımsız kutup projeleri desteklenecek.

Antarktika kıtasına yönelik destek verilecek projelerse Ulusal Antarktika Bilim Seferi’ne (TAE) katılarak veya katılmadan yapılabilecek projeler arasından seçilecek.

Sefere katılmayacak projeler için sefer bölgesinde örnekleme, veri toplama ve ölçüm üçüncü kişilerce yapılamayacak. Sefere katılım gerektiren projelerde, katılım sadece 6. Ulusal Antarktika Bilim Seferi (TAE-6) için geçerli olacak. Bilimsel sefere katılım gerektiren projeler kapsamındaki sefer masrafları TÜBİTAK MAM KARE tarafından karşılanacak.

Çağrıda daha önce TAE seferlerine katılım sağlamayan projelere öncelik verilecek. TAE-6 öncesi seferlere katılmış proje yürütücüleri, projelerinden indeksli dergilerde yayın yapmış olması halinde tekrar proje başvurusunda bulunabilecek.

Ulusal araştırma seferlerinde Türkiye’nin kutup bölgelerinde üst seviyede temsili de amaçlandığından, desteklenmesine karar verilen projeler kapsamında uluslararası toplantılara katılım sağlanması, uluslararası hakemli bir dergide yayın yapılması ve sonuçlarının TÜBİTAK MAM KARE’ye bildirilmesi bekleniyor.

Türkiye’nin ulusal seferleri

Türk bilim insanları, dünyanın en uç, en izole noktası olarak bilinen Beyaz Kıta’ya 2017 yılından bu yana ulusal seferler düzenliyor. 2017’deki ilk sefere 9, 2018’deki ikinci sefere de 28 kişi katılmıştı.

2019’daki 3’üncü ve 2020’deki 4’üncü Ulusal Antarktika Bilim Seferi, 24’er kişinin katılımıyla gerçekleştirilmişti. Ayrıca, Türk bilim insanlarının “Beyaz Kıta”nın şifrelerini çözmek üzere çıktıkları 4’üncü seferi konu alan “Gezegenin Kara Kutusu: Antarktika” ve “Antarctica Diaries: A Trip to the End of the World, 2020” belgeselleri de yayınlanmıştı.

TÜBİTAK’ın şimdiye kadar destek verdiği bilim insanlarının yer, canlı ve deniz bilimleri alanındaki kutup projeleri, TÜBİTAK MAM KARE’nin internet sitesinden takip edilebiliyor.